Οι Ευρωπαίοι κάτοικοι της Σμύρνης που ονομάζονταν Λεβαντίνοι, υπήρξαν οι πρωτοπόροι του αθλητισμού στη Σμύρνη. Από αυτούς εμπνέονταν οι Ρωμιοί και δημιούργησαν πάνω από 20 σωματεία μόνο στη Σμύρνη, όπως Όμιλος Ερετών Σμύρνης (1902), που ασχολούνταν με τα ναυταθλητικά αγωνίσματα, ο Πέλοπας Μελαντίας (1906), επίσης προσανατολισμένος κυρίως στα ναυτικά αθλήματα, ο Γυμναστικός και Μουσικός Όμιλος Καρσίγιακά (1906), ο Θησέας Μπουρνόβα (1907), ο Ερμής Μπουρνόβα (1908) κ.α.
Στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου, εμφανίζεται αθλητική σωματειακή άνοιξη σε όλη τη Μ. Ασία κυρίως στα παράλια. Έτσι έχουμε συλλόγους όπως οι «Ολύμπια» στο Αϊδίνι (1890), τον Μουσικό Όμιλο Βουρλών (1895), την Αγία Καστριανή στην Πέργαμο (1902) και άλλοι, ενώ στο Πόντο δέσποζε ο ομώνυμος Ελληνικός Αθλητικός Σύλλογος που είχε ιδρυθεί το 1903 από τους Έλληνες ορθόδοξους μαθητές του Αμερικανικού Κολλεγίου «Ανατόλια» της Μερζιφούντας.
Το 1908 οι Νεότουρκοι ξεκινούν τη δράση τους η Οθωμανική αυτοκρατορία αρχίζει να καταρρέει . Την επανάσταση των Νεότουρκων οι Ρωμιοί αρχικά τη δεχτήκανε με χαρά, γιατί πίστεψαν στα κηρύγματά τους περί ισοπολιτείας και ισονομίας, γρήγορα διέψευσε τις προσδοκίες τους και το νέο καθεστώς άρχισε να ασκεί ασφυκτικό έλεγχο στη σωματειακή τους δράση.
Με το ξέσπασμα των Βαλκανικών πολέμων και μετά του Α’ Παγκόσμιου Πόλεμου, η δραστηριότητα τους περιορίστηκε σταδιακά μόνο στην περιφέρειά της και διακόπηκαν όλες οι επαφές με τα ελλαδικά και άλλα σωματεία εκτός της πόλης. Οπότε ο αθλητισμός μαράζωσε. Οι Πανιώνιοι Αγώνες έπαψαν να αποτελούν ένα κοσμοπολίτικο γεγονός και η συμμετοχή των αθλητών περιορίστηκε στα σωματεία της Σμύρνης και της περιφέρειάς της.
Το 1919 ο Βασιλικός Ελληνικός στρατός αποβιβάζετε στη Σμύρνη. Κατά την περίοδο αυτή ο αθλητισμός της ελληνορθόδοξης κοινότητας της Σμύρνης αποκτά έντονα εθνικά χαρακτηριστικά και συμβολισμούς. Ενώ τα στελέχη του Πανιωνίου να ονομάσουν τους Πανιώνιους Αγώνες «Ελευθέρια».
Μία ιδιαίτερα αξιόλογη πτυχή του ελληνικού αθλητισμού στη Σμύρνη υπήρξε και η αθλητική δραστηριότητα στην εκπαίδευση, όπου δεσπόζει η τέλεση των Ετήσιων Σχολικών Αγώνων, με τη συμμετοχή σχεδόν όλων των σχολείων της πόλης. Οι αγώνες θεσμοθετήθηκαν το 1901 από τον Πανιώνιο και τελούνταν ανελλιπώς έως το 1922.
Τα Ελληνικά αθλητικά σωματεία της Σμύρνης ανέπτυξαν έναν ευρύτατο αριθμό ατομικών και ομαδικών αθλημάτων. Συντέλεσε αρχικά σε αυτό η ευρωπαϊκή παροικία της πόλης, που εισήγαγε στην πόλη αθλήματα όπως το ποδόσφαιρο. Ο κοσμοπολιτισμός της Σμύρνης της επέτρεψε να αποτελέσει φορέας όλων των νέων ευρωπαϊκών αθλητικών τάσεων, τις οποίες η μέση ελληνική αστική τάξη υιοθέτησε και ενέταξε στη δραστηριότητα των ελληνικών σωματείων.
Έτσι στη πόλη κυριαρχούσε ο στίβος, οι λεμβοδρομίες, η ποδηλασία, η κολύμβηση, η πετόσφαίριση, το τένις, οι ιπποδρομίες, η σκοποβολή, η οπλομαχία, η ξιφασκία, η υδατοσφαίριση και οι πεζοπορίες.
Τα στελέχη των ελληνικών σωματείων που ασκούσαν συνήθως το επάγγελμα του γιατρού, του δικηγόρου, του εκπαιδευτικού, του μηχανικού, του δημοσιογράφου, του εμπόρου ή του βιοτέχνη και προέρχονταν από την λεγόμενη μέση ελληνική αστική τάξη, στελέχωναν τα συμβούλια των ελληνικών αθλητικών συλλόγων της Σμύρνης και πρωτοστατούσαν στη διεκδίκηση των αθλητικών πρωτείων, τόσο εντός όσο και εκτός Σμύρνης. Η τάξη αυτή, που κατείχε τα ηνία της ελληνορθόδοξης κοινότητας της Σμύρνης, διατηρούσε άριστες σχέσεις με το ελληνικό προξενείο και τις αθλητικές αρχές του ελληνικού βασιλείου, το οποίο χρηματοδοτούσε τα σωματεία της Σμύρνης, παρακολουθούσε την δραστηριότητά τους μέσω των προξενικών αρχών και παρείχε κάθε διευκόλυνση στο έργο τους.
Η είσοδος των τουρκικών στρατευμάτων στη Σμύρνη και η καταστροφή της πόλης έθεσαν το τέρμα στην παρουσία των Ελλήνων κατοίκων της και στην δραστηριότητα των αθλητικών σωματείων τους, ορισμένα εκ των οποίων συνέχισαν την πορεία τους στην Ελλάδα ως προσφυγικοί πλέον αθλητικοί σύλλογοι.
Η αθλητική δραστηριότητα των Ελλήνων της Σμύρνης από το 1890 έως το 1922 αποτελεί μέρος μόνο της συνολικής αθλητικής δραστηριότητας των ελληνικών κοινοτήτων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
