Ολοκληρώνοντας τον «αγώνα του αιώνα», της τότε εποχής μεταξύ των Τζο Λιούις και Μαξ Σμέλινγκ, ερμηνεύουμε τις αιτίες και τα επακόλουθα που συνόδευσαν και αναδύθηκαν από το ρινγκ.

Το αουτσάιντερ

Ο πρώτος αγώνας μεταξύ του Λιούις και του Σμέλινγκ πραγματοποιήθηκε στις 19 Ιουνίου 1936, στο περίφημο στάδιο Yankee της Νέας Υόρκης ασφυκτικά γεμάτο. Ο Σμέλινγκ που μελέτησε το στυλ πυγμαχίας του αντιπάλου του, ισχυρίστηκε λίγες ημέρες πριν από τον αγώνα ότι είχε βρει «κάτι» για να νικήσει. Όμως τόσο οι φίλαθλοι όσο και οι ειδήμονες του αθλήματος πίστευαν ότι δεν είχε καμία πιθανότητα απέναντι στον αήττητο ως εκείνη τη στιγμή υπερταλαντούχο Λιούις. Ο αγώνας ξεκίνησε και ο Σμέλινγκ πάνω από 30 ετών πλέον έμεινε όρθιος ως τον δωδέκατο γύρο. Ήταν η ευκαιρία που έψαχνε όλο τον αγώνα και με ένα δεξί χτύπημα έριξε κάτω τον εμβρόντητο Λιούις. Αυτό ήταν το πρώτο και τελευταίο νοκ άουτ του Λιούις σε όλη του την καριέρα. Όλη η Γερμανία έμεινε ξάγρυπνη πανηγυρίζοντας τη απροσδόκητη νίκη του. Το ναζιστικό κόμμα είδε την πυγμαχική νίκη και τη φήμη του Μαξ Σμέλινγκ ως ένα σπουδαίο προπαγανδιστικό εργαλείο για να εφαρμόσει την ιδεολογία της «Αρίας ανωτερότητας» αν και η καστανή κόμη του πυγμάχου απείχε πολύ από το «ιδανικό». Ο Χίτλερ επικοινώνησε με τη σύζυγο του Σμέλινγκ, στέλνοντάς της λουλούδια και ένα μήνυμα: «Για την υπέροχη νίκη του συζύγου σας, του μεγαλύτερου Γερμανού πυγμάχου μας, πρέπει να σας συγχαρώ από καρδιάς». Ο αγώνας δεν ήταν για τον παγκόσμιο τίτλο αλλά ήταν προφανές ότι ο Σμέλινγκ γινόταν απρόθυμα ο «Άριος ήρωας», το καμάρι του έθνους του.

Η ρεβάνς

Μέχρι να ξανασυναντηθούν οι δύο πυγμάχοι δύο χρόνια μετά, πολλά είχαν αλλάξει. Ο 24ων ετών Λιούις, είχε ανακηρυχθεί την προηγούμενη χρονιά παγκόσμιος πρωταθλητής κερδίζοντας τον Τζέημς Μπράντοκ και τον υπερασπίστηκε άλλες τρεις φορές. Ο 33ων ετών Σμέλινγκ είχε δώσει μόνο τρεις αγώνες, οι δύο στη Γερμανία, όλους νικητήριους. Αντιθέτως ο Λιούις είχε δώσει μετά την πρώτη του ήττα το 1936 έντεκα αγώνες όλους νικητήριους εκ των οποίων οι εννέα με νοκ άουτ.

Η ρεβάνς, για τον παγκόσμιο τίτλο πλέον, πραγματοποιήθηκε στις 22 Ιουνίου 1938 μπροστά σε 70 χιλιάδες θεατές στο στάδιο Yankee. Εκατομμύρια ακροατές σε όλο τον κόσμο θα άκουγαν τον αγώνα από το ραδιόφωνο, μεταδόθηκε δε σε τέσσερις γλώσσες. Θρυλείται ότι είχε τη μεγαλύτερη ακροαματικότητα στην ιστορία για μια ενιαία και μόνο ζωντανή ραδιοφωνική μετάδοση καθώς 70 εκατομμύρια ακροατές από τις Η.Π.Α. και 20 εκατομμύρια στη Γερμανία συντονίστηκαν εκείνες τις ώρες. Λίγες εβδομάδες πριν από τη ρεβάνς, ο Λιούις επισκέφθηκε τον πρόεδρο των Η.Π.Α. Φρανγκλίνο Ρούσβελτ στον Λευκό Οίκο. Σύμφωνα με τους New York Times ο Ρούσβελτ είπε στον πυγμάχο: «Τζο, χρειαζόμαστε μυς σαν τους δικούς σου για να νικήσουμε τη Γερμανία». Οι στρατιωτικές προετοιμασίες για τον επερχόμενο πόλεμο ήταν πολύ έντονες και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

Όταν ο Σμέλινγκ έφτασε στη Νέα Υόρκη, διαδηλωτές έκαναν πικετοφορία στο ξενοδοχείο όπου διέμενε και φώναζαν συνθήματα εναντίον του. Δεν ήταν πλέον ευπρόσδεκτος στις ΗΠΑ, παρόλο που δεν ήταν μέλος του ναζιστικού κόμματος και αρνιόταν τους ναζιστικούς ισχυρισμούς περί φυλετικής ανωτερότητας. Έλαβε έναν τεράστιο αριθμό επιστολών μίσους και δέχτηκε επίθεση με αποτσίγαρα και άλλα σκουπίδια καθώς πλησίαζε στο ρινγκ. Οι Γερμανοί σχολιαστές της προπαγάνδας είχαν επανειλημμένα κατηγορήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες ότι ανησυχούσαν περισσότερο για τη διατήρηση του στέμματος των βαρέων βαρών παρά για την προάσπιση της «τιμής της λευκής φυλής».

Με το εναρκτήριο κουδούνισμα του αγώνα, ο Λιούις εξαπέλυσε μια θυελλώδη επίθεση και ανάγκασε τον Σμέλινγκ να βρεθεί στα σχοινιά, χωρίς διαφυγή στο κέντρο του ρινγκ. Μια ακόμη γροθιά του Λιούις σήκωσε τον Σμέλινγκ σχεδόν στον αέρα ο οποίος κρατήθηκε από το πάνω σχοινί του ρινγκ για να σταθεροποιηθεί. Ο Σμέλινγκ θα πέσει και θα σηκωθεί τέσσερις φορές πριν ο διαιτητής διακόψει οριστικά την αναμέτρηση εις βάρος του. Σε δύο λεπτά και τέσσερα δευτερόλεπτα από την έναρξή όλα είχαν τελειώσει και ο Λιούις κέρδισε με τεχνικό νοκ άουτ στον πρώτο γύρο έχοντας εξαπολύσει 41 χτυπήματα έναντι μόνο δύο του αντιπάλου του. Μετά τον αγώνα ο Λιούις έγινε ο ήρωας του έθνους και ο Σμέλινγκ αφού νοσηλεύτηκε για δέκα μέρες, επέστρεψε ηττημένος στη Γερμανία. Αργότερα ο Σμέλινγκ δήλωσε ότι περνώντας με το ασθενοφόρο από το Χάρλεμ μπορούσε ν’ ακούσει τα σαξόφωνα και την μουσική όπως και το όνομα του Λιούις που το πλήθος ζητωκραύγαζε. Δεν έτυχε όπως αναμενόταν καμίας υποδοχής και ευτυχώς γι’ αυτόν, οι Ναζί και οι ηγέτες της προπαγάνδας απέσυραν εντελώς το ενδιαφέρον τους. Για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα οποιαδήποτε αναφορά στο όνομά του ουσιαστικά εξαφανίστηκε και από τον Γερμανικό τύπο, σαν να μην υπήρξε ποτέ…

Ερμηνεία

Στη ρεβάνς του 1938 το ρινγκ έγινε πεδίο μάχης μεταξύ της Αμερικής και της Γερμανίας ποτισμένες με ρατσισμό και διακρίσεις. Τόσο οι Αφροαμερικάνοι όσο και οι Εβραίοι αντιμετώπιζαν φυλετικές διακρίσεις και επιθέσεις διαφορετικής κλίμακας και βίας μέσα στις χώρες τους και όχι μόνο. Και για τα δύο έθνη, ο αγώνας χαρακτηρίστηκε ως μια αναμέτρηση μεταξύ εθνών, φυλών και πολιτικών ιδεολογιών. Κατά ειρωνικό τρόπο για τις ΗΠΑ, ένας Αφροαμερικάνος αποκατέστησε την υπερηφάνεια του έθνους και έγινε ο απόλυτος ήρωας. Το παράδοξο όμως είναι ότι ο ηττημένος Σμέλινγκ έζησε μια πλούσια ζωή και ο νικητής Λιούις πέθανε άρρωστος και φτωχός. Χρησιμοποιήθηκαν και οι δύο ως σύμβολα εθνικής υπερηφάνειας για όσο διάστημα βόλευε τους κυβερνώντες τους. Ο Λιούις, ένας ταπεινός και τίμιος πυγμάχος, αποκατέστησε τόσο την υπερηφάνεια και την αξία του έθνους του όσο και της φυλής του. Ο Σμέλινγκ αποδείχθηκε ανθρωπιστής, πραγματικός αθλητής και γενναιόδωρος προς τον πρώην αντίπαλό του.

Η επικράτηση ενός «λευκού Ναζί» έναντι ενός «κατώτερου Αφροαμερικανού» όπως ήθελαν να τους παρουσιάζουν, ήταν το ιδανικό σενάριο για τον υπουργό προπαγάνδας του 3ου Ράιχ Γιόζεφ Γκέμπελς. Χρησιμοποίησε την πρώτη νίκη του Σμέλινγκ για να επιβεβαιώσει την ανωτερότητα των «Αρίων» μετά την πλήρη ντροπή τους από τον Τζέσε Όουενς στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 στο Βερολίνο. Με την ήττα του όμως, ο Σμέλινγκ, δεν ήταν πλέον χρήσιμος για την προπαγάνδα και αφέθηκε στην άκρη να ζήσει τη ζωή του με εξαίρεση τη στρατιωτική του θητεία. Προσπάθησε να μείνει μακριά από την παραφροσύνη των Ναζί με αποτέλεσμα το όνομά του να αποκατασταθεί μετά τον πόλεμο και κάθε κατηγορία.

Για τις Ηνωμένες Πολιτείες ο αγώνας ήταν πιο περίπλοκος από ό,τι για τη Γερμανία. Η οικονομική κρίση επηρέασε τις Ηνωμένες Πολιτείες καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930 και πολλοί Αμερικανοί μέσα από τα αθλήματα όπως το μπέιζμπολ και την πυγμαχία εμπνεύστηκαν και πήραν ελπίδα. Η πυγμαχία ήταν ένα παραδοσιακό άθλημα των «λευκών» όλων των τάξεων στις ΗΠΑ, αλλά οι Αφροαμερικανοί πυγμάχοι ένιωθαν ότι μπορούσαν να τους ανταγωνιστούν με ίσους όρους μέσα στο ρινγκ. Οι Αφροαμερικάνοι της εποχής δεν υπέφεραν μόνο από τη φτώχεια, αλλά αντιμετώπιζαν φυλετικές διακρίσεις και δέχονταν φονικές επιθέσεις. Ο Τζο Λιούις, ως ο πιο επιτυχημένος Αφροαμερικανός αθλητής, έγινε σύμβολο πέρα και από την γενιά του δίνοντάς τους ελπίδα, αξιοπρέπεια και πίστη. Δεν ήταν όλοι οι Αμερικανοί ενθουσιασμένοι που είχαν ως εθνικό ήρωα τον Λιούις και αναφέρονταν σε αυτόν, ακόμη και δημοσιογράφοι, με υποτιμητικά σχόλια και παρατσούκλια. Ο Λιούις όμως έσπασε ακόμη ένα όριο και έγινε ο πρώτος Αφροαμερικανός που συμμετείχε σε επαγγελματικό τουρνουά γκολφ της PGA.

Η πορεία ζωής των δύο πυγμάχων έξω από το ρινγκ ήταν διαμετρικά αντίθετη, με τον Λιούις ν’ αντιμετωπίζει προβλήματα με το νόμο, υγείας αλλά και βιοπορισμού και τον Σμέλινγκ να γίνεται ένας πολύ επιτυχημένος επιχειρηματίας. Διατήρησαν μια βαθιά και ειλικρινή φιλία με τον Σμέλινγκ να ταξιδεύει αρκετές φορές στις Η.Π.Α. για να επισκεφθεί τον Λιούις, να τον ενισχύει αρκετές φορές οικονομικά και τέλος στις 21 Απριλίου του 1981 να τον συνοδεύει στην τελευταία του κατοικία. Ο Σμέλινγκ «έφυγε» 24 χρόνια αργότερα από τον φίλο του, στην ηλικία των 99 ετών. Ο «αγώνας του αιώνα» όπως είχε χαρακτηριστεί τότε και αντιπροσωπεύοντας μια ολόκληρη εποχή θα μνημονεύεται για πάντα και εκτός της πυγμαχικής ιστορίας.

Μπορείτε να παρακολουθήσετε και τις δύο ιστορικές αναμετρήσεις στο κανάλι του YouTube.